5/12/21

Η πρόταση της εβδομάδας: Οι νεκροί της ζωής, Κώστας Παρορίτης


Κώστας Παρορίτης, «Οι νεκροί της ζωής», διηγήματα («Σύγχρονη Εποχή» 2013)

Πρόκειται για τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων του Κ. Παρορίτη (1907), την οποία αφιερώνει στις «φτωχές ψυχούλες που δεν αναγαλλιάσανε ποτέ στο φίλημα το ζωοποιό της Αλήθειας και της Αγάπης», στους «κακότυχους κυνηγητάδες κάποιου Ήσκιου που όλο τους φεύγει από τα χέρια». 

Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που πρωταγωνιστές τους είναι κυρίως απλοί άνθρωποι του λαού, αγωνιστές της καθημερινής ζωής, άνθρωποι που η κοινωνία τους έχει βάλει στην άκρη της ζωής και μάταια προσπαθούν να σηκώσουν το ανάστημά τους. Δείχνουν την αδικία,

την αδικία που πρέπει ν’ αλλάξει για να γίνει ο κόσμος καλύτερος απ’ αυτόν που ζουν οι ήρωές τους. Εξάλλου είναι χαρακτηριστικό ότι η έκδοση της συλλογής αυτής οδήγησε στην παύση του Κώστα Παρορίτη για ένα μήνα από το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το 1908, εξαιτίας της ιδεολογικής του στράτευσης που διαπερνά όλα τα διηγήματα της συλλογής.

Μικρά δράματα βασανισμένων ανθρώπων αλλά και κοινωνική κριτική πολύ πιο έντονη και μηνύματα πιο ξεκάθαρα για καλύτερη και πιο ανθρώπινη ζωή. Ρεαλισμός, ζωντάνια και παραστατικότητα, στιβαρή γλώσσα και λιτό ύφος αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της τέχνης του συγγραφέα και συνδυάζονται με την ανθρωπιά και την καλοσύνη. 



Ο Κώστας Παρορίτης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Λεωνίδα Σουρέα) γεννήθηκε το 1878 στο Παρόρι του νομού Λακωνίας, έξω από τη Σπάρτη. Ηρθε στην Αθήνα για τις γυμνασιακές του σπουδές και στη συνέχεια σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως δάσκαλος, αρχικά στη Σπάρτη και από το 1907 στο Σχολαρχείο της Υδρας, έπειτα στην Αθήνα. 

Παρακολουθώντας τη ζωή του, για την οποία δεν υπάρχουν και πάρα πολλά στοιχεία, θα δούμε μία αξιοσημείωτη διαδρομή προσέγγισης των ανώριμων ακόμα στην Ελλάδα σοσιαλιστικών ιδεών.

Θα δούμε ακόμα την πορεία ενός δασκάλου που θέλει, αλλά διαπιστώνει πως του βάζουν εμπόδια, να διδάξει τους μαθητές του στη ζωντανή γλώσσα - όπως λέει - τη δημοτική, να τους διδάξει τις αλήθειες της ζωής. Από αυτή, την τελευταία σκοπιά ιδιαίτερα, είναι χρήσιμα όσα μπορούμε σήμερα να κρατήσουμε από την πρώτη δική του προσπάθεια, γιατί η στάση και ορισμένες από τις θέσεις του με τις αντιστοιχίες στο σήμερα μπορούν να εμπνεύσουν όλους όσοι καθημερινά δίνουν τη μάχη της μόρφωσης των παιδιών. Αξιοσημείωτο είναι ότι πρόκειται για τον πρώτο δάσκαλο στην Ελλάδα που διώχθηκε για τις ιδέες του, ενώ αξιολογείται με άριστα από τους μαθητές του. Χαρακτηριστικά γράφει ο Ν. Παπαδάκης στα «Ελληνικά Γράμματα» το 1938: «Είμαι κι εγώ ένας από τους πολλούς μαθητές του μακαρίτη Κ. Παρορίτη. (...) Ο κ. Παρορίτης δεν ήταν ένας απλός δάσκαλος ή καθηγητής με τη συμβατική σημασία των λέξεων. Ηταν ένας αληθινός διαμορφωτής και διαπλαστής ψυχών, ένας καλλιτέχνης που ανέβαζε στο επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας και την αποστολή του σαν δασκάλου. Η μεγαλύτερη ικανοποίησή του ήταν να μας βλέπει από την "έδρα" του χαρούμενους, ζωηρούς και ανήσυχους. Ηθελε να είμαστε τολμηροί τόσο στις σκέψεις μας όσο και στους στοχασμούς μας και να απαντάμε στα ερωτήματά του άφοβα, χωρίς καμία δέσμευση».

Η ανάμνηση που είχε αφήσει στους μαθητές του είναι μία αναμφισβήτητη απόδειξη της μεγάλης επίδρασης που μπορεί να έχει ένας εκπαιδευτικός με ευρύτερες αντιλήψεις για την πρόοδο της κοινωνίας.