Μίκης Θεοδωράκης, στο έργο του χώρεσε τους αγώνες του λαού μας...θα μας συντροφεύουν πάντα οι μεγάλοι ποιητές που μελοποιησε, στους αγώνες, στον πόνο, στις νίκες και στις αγωνίες μας.
Τα "18 λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας" πρόκειται για 18 τετράστιχα του Γιάννη Ρίτσου, από τα οποία τα 16 ο ποιητής τα έγραψε στο Παρθένι της Λέρου στις 16/9/1968, που ήταν εξόριστος, ύστερα από κρυφό μήνυμα που του έστειλε ο Μίκης Θεοδωράκης, ζητώντας του ανέκδοτο υλικό για να το μελοποιήσει, και τα άλλα δύο τα έγραψε στη Σάμο την Πρωτομαγιά του 1970.
Το κομμάτι «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις» περιλαμβάνεται στον δίσκο «18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου.
Τα ποιήματα είναι γραμμένα στη φόρμα των δημοτικών λιανοτράγουδων, σε ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους, με πυκνό αλλά λιτό ύφος. Μικρά στιγμιότυπα του χώρου, των ανθρώπων και της ιστορικής μνήμης αποτυπώνονται στην ποιητική σύνθεση, που μελοποιήθηκε στο εξωτερικό και υπήρξε το πρώτο μουσικό έργο του συνθέτη που κυκλοφόρησε αμέσως μετά τη δικτατορία με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και την Αννα Βίσση.
Η σύνθεση του δίσκου έγινε στο Παρίσι τη διετία 1971-1973 από τον Μίκη Θεοδωράκη.Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στις 17/1/73 στο «Αλμπερτ Χολ» του Λονδίνου, ενώ η πρώτη ηχογράφησή του έγινε στο Παρίσι, το 1973, με ερμηνευτές τους Μαρία Φαραντούρη, Πέτρο Πανδή, Αφροδίτη Μάνου και Αχ. Κωστούλη. Η πρώτη ηχογράφηση του έργου έγινε το 1973 στο Παρίσι με τους ίδιους τραγουδιστές και κυκλοφόρησε στην Γαλλία την ίδια χρονιά από την EMI France.
Με την πτώση της χούντας κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα πρώτα η έκδοση με τον Νταλάρα και μετά η έκδοση με Φαραντούρη, Πανδή, Μάνου και Κωστούλη.
Λίγους μήνες αργότερα κυκλοφόρησε και τρίτη έκδοση του έργου με την Μ.Δημητριάδη, Ε.Βιτάλη, Κ.Καμένο, Σ.Πασπαράκη και Σ.Κρυστάλη.
Τραγούδια:
- Αναβάφτιση
- Αυγή
- Δε φτάνει
- Εδώ το φως
- Επιτύμβιο
- Καρτέρεμα
- Κουβέντα με ένα λουλούδι
- Λαός
- Μνημόσυνο
- Ο ταμένος
- Πράσινη μέρα
- Συλλείτουργο
- Τ' άσπρο ξωκλήσι
- Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις
- Το κυκλάμινο
- Το νερό
- Το χτίσιμο
- Λιγνά Κορίτσια
